کمکهای اولیه ( جلسه عملی )
اولین آیتم در بررسی مصدوم ارزیابی هوشیاری است . برای فهمیدن اینکه مصدوم هوشیار است یا بی هوش باید او را صدا بزنیم و همزمان شانه او را تکان بدهیم ( چون ممکن است فرد ناشنوا باشد ) نباید سر یا گردن مصدوم را تکان دهیم چون ممکن است گردن یا ستون فقرات او اسیب دیده باشد.
اگر بی هوش است بررسی اینکه نبض و تنفس دلرد یا نه .
بیماری که هوشیار است و می تواند درباره ی وضعیت خود توضیح دهد اول علائم خطرناک را بررسی می کنیم مثل : سوختگی ، شکستگی جدی ، شوک ، مسمومیت ،مار گزیدگی . اگر علائم خطرناک نداشت گرفتن شرح حال سپس معاینه فیزیکی سپس ارزیابی علائم حیاتی.
علائم حیاتی را در مرحله آخر بررسی می کنیم چون ممکن است مصدومی که هوشیار است بی هوش شود و نتوانیم شرح حال مثل : اتفاقاتی که برای مصدوم افتاده ، بیماری های خاص ، داروهای خاصی که مصرف می کند، سابقه عمل جراحی ، آدرس و.... را از او بپرسیم .
ارزیابی علائم حیاتی (vital sign یا vs )
اولین موردی که در ارزیابی علائم حیاتی مصدوم مهم است بررسی سطح هوشیاری و نحوه تکلم است . ( چه دلیلی دارد که سطح هوشیاری را دوباره بررسی کنیم ؟ سطح هوشیاری که اینجا بررسی می شود یعنی فرد صحبت می کند اما صحبت هایش بی معنی است و قطع می شود و اصطلاحأ confuse است و به زمان و مکان آگاه نیست )
** نبض (pulse) :
برای بررسی نبض 2 فاکتور مهم است : ریتم ( نظم ) و ریت ( تعداد) اگر نبض کوبنده یا نامنظم باشد یعنی ریتم آن دچار اختلال شده .
_نبض در نوزادان : 130-140 در کودکان :100-120 در بزرگسالان 60-100 در افراد مسن : 60-70 در دقیقه
_نبض های مهم : کاروتید ، براکیال ، رادیال ، فمورا ، دورسال پدیس
_نبض براکیال در نوزادان بسیار مهم است ولی در بزرگسالان مهم نیست و ضعیف است
_بالارفتن نبض : تاکی کارد پایین آمدن نبض : برادی کارد
_ برای گرفتن نبض رادیال با 2 انگشت سبابه و میانی انتهای انگشت شست را به مدت یک دقیقه می گیریم ( انگشت شست خودش نبض داره ) می توانیم نبض را در 30ثانیه بگیریم و تعداد را در 2 ضرب کنیم ولی گرفتن نبض در 15 ثانیه صحیح نیست چون در این مدت ریتم نبض را متوجه نمی شویم .
_نبض کاروتید : سر را کمی عقب می بریم 2انگشت را نزدیک خط وسط ( نه نزدیک گوش ) قرار می دهیم ، نبض کاروتید از سایر نبض ها قویتر است اما در بیماران بیشتر نبض رادیال چک می شود
_ نبض براکیال : از انتهای انگشت کوچک 2 انگشت را مستقیم تا چین آرنج بالا می بریم ( امیدوارم مثل ﮋاپنی ها آدرس نداده باشم !)
** تنفس (respiration ) :
تعداد طبیعی : 12-20 در دقیقه ، در تنفس هم مثل نبض ریتم و ریت مهم است چگونگی تنفس هم مهم است گاهی مصدوم با رنج نفس می کشد و گاهی تنفس سطحی است .
_ بالا رفتن تنفس : تاکی پنه پایین آمدن تنفس : برادی پنه نداشتن تنفس : آپنه
تنفس همراه با رنج و صدای غیر طبیعی : دیسترس تنفسی
_ برای گرفتن تنفس به حرکات مقنعه ، پیراهن و ملحفه روی سر توجه می کنیم ، دتمان را به نبض می گیریم و وانمود به گرفته نبض می کنیم چون اگر فرد متوجه چک کردن تنفسش شود ریتم تنفس او به هم میریزد
** فشار خون (blood pressure) :
Range _ طبیعی : از 60/ 90 (مرز پایین ) تا 90/140 ( مرز بالا ) حالت نرمال و عالی : 80/120 ، 120فشار سیستولی یا max ، 80 فشار دیاستولی یا min
_ اگر فشار 9.5/14.5 باشد case فشار خونی است و باید دارو مصرف کند
_ افزایش فشار خون : هیپرتنشن کاهش : هیپو تنشن
_ اندازه گیری فشار خون : دستگاه فشار خون را طوری روی چین ارنج می بندیم که قسمت چسب روی دست و بازو قرار گیرد و با خم کردن دست دستگاه فشار خون بالای چین ارنج قرار بگیرد ، اول باید امتحان کنیم که پیچ دستگاه باز است یا نه اگر صدا می اید یعنی باز است گوشی را روی نبض قرار می دهیم ( گوشی پزشکی برجستگی دارد به نام بل ولی گوشی های پرستاری - گوشی هایی که ما استفاده می کنیم - این برجستگی را ندارد ) ابتدا پیچ دستگاه را می بندیم و سپس شروع به باز کردن پیچ می کنیم تا فشار 160 . اولین جایی که صدا شنیده می شود فشار سیستولی است و جایی که صدا قطع شد فشار دیاستولی است
اگر گوشی نداشته باشیم با نبض فشار می گیریم دستمان را روی نبض گذاشته و شروع به باد کردن می کنیم تا جایی که نبض نمی زند سپس پیچ را آرام باز می کنیم جایی که نبض شروع به زدن کرد فشار سیستولی است اما فشار دیاستولی را نمی توانیم در این حالت محاسبه کنیم بنابراین می گوییم فشار 12 روی PULSE است.

**درجه حرارت (temprsure ) :
_ نرمال : 37 درجه
_ 3روش اندازه گیری : دهانی ، زیر بغل ، مقعد
روش مقعد فقط در نوزادان ، درجه حرارت از روش دهان دقیق و واقعی است ، درجه حرارت مقعد باید 0.5 درجه کم شود و درجه حرارت زیر بغل 0.5 درجه زیاد شود
_ اندازه گیری : دماسنج را محکم تکان دهید ، برای خواندن دما قسمت زرد در پشت قرار می گیرد و نوار نقره ای در جلو ، انتهای نوار نقره ای نشان دهنده دماست .

متن فیلم :
CPR ( CARDIO PULMUNARY RESUSIATION یا احیای قلبی تنفسی )
زمانی انجام می شود که مصدوم به هر دلیلی دچار ایست تنفسی قلبی شود ، اگر فردی 2 دقیقه نفس نکشد بی هوش می شوئ و اگر 4-6 دقیقه نفس نکشد به کما میرود پس اگر مصدوم به هر دلیلی دچار ایست تنفسی قلبی شود 4-6 دقیقه زمان برای احیای او داریم به این زمان ، زمان طلایی یا GOLDEN TIME می گوییم .
_علل ایست قلبی تنفسی : حملات شدید قلبی، غرق شدگی، برق گرفتگی، خفگی، مسمومیتهای دارویی، سوختگی های وسیع، خونریزی های شدید
_ به محض برخورد با مصدوم قبل از هر اقدامی صحنه حادثه را از نظر وجود خطرات احتمالی بررسی نموده سپس مطمئن شوید که مصدوم واقعأ بی هوش است در صورت اطمینان از بی هوشی تنفس و نبض مصدوم را کنترل کنید برای اینکه بفهمید مصدوم نفس می کشد یا نه گوش خود را به دهان او نزدیک کنید و در همان حال به قفسه سینه و شکم او نگاه کنید (حداکثر 10ثانیه ) اگر تنفسی مشاهده نشد به معنای ایست تنفسی است برای اطمینان از عملکرد قلب در بزرگسالان از نبض کاروتید استفاده کنید این نبض را می توانید در گردن درفرو رفتگی میان حنجره و عضلات بیابید حداکثر 10ثانیه برای یافتن نبض تلاش کنید اگر نبضی احساس نکردید به معنای ایست قلبی است در صورت اطمینان از نبود نبض یا تنفس با صدای بلند کمک بخواهید و با 115 تماس بگیرید و به سرعت ABC را کنترل کنید .
ABC
AIR WAY : از آنجا که راه های هوایی ریه ها را با هوای خارج مرتبط می کند انسداد آنها پس از 1-2 دقیقه می تواند منجر به بی هوشی شود و در صورت انسداد کامل مجاری هوایی صدای تنفس به گوش نمی رسد بنابراین در صورت عدم وجود تنفس به انسداد راه های هوایی مشکوک شده و اقدام به باز کردن آن نمائید .
ابتدا مطمئن شوید چیزی دور گردن مصدوم بسته نشده باشد سپس برای باز کردن راه هوایی از تکنیک سر عقب چانه بالا ( هایپر اکستنشن ) استفاده کنید سپس در صورت مشاهده جسم خارجی دهان و گلو را پاک کنید سپس در صورتی که زبان به عقب برگشته است با انگشت قلاب شده آن را به حالت طبیعی برگردانید مراقب باشید در این حالت زبان و جسم خارجی را به عقب حلق هل ندهید ، اگر مصدوم دندان مصنوعی دارد آن را خارج نکید مگر در مواردی که احتمال دارد منجر به انسداد شود
در صورت مشکوک بودن به آسیب گردنی به دلیل خطر ضایعات نخاعی قبل از هر اقدامی سر و گردن مصدوم را در وضعیت مناسب ثابت کنید
BREATHING: باز کردن راه تنفس الزامأ به معنی برقراری عملکرد تنفس نیست بنابراین بعد از وضعیت دادن به سر و گردن مصدوم و پاک کردن راه هوایی وضعیت تنفسی مصدوم را مجددأ بررسی نمائید اگر تنفس مصدوم به حالت عادی برنگشت 2 بار تنفس مصنوعی بدهید.
_تنفس دهان به دهان : پره های بینی مصدوم را فشار دهید تا بسته شود یک نفس عمیق بکشید لبهای خود را اطراف دهان مصدوم قرار دهید به طوری که تمام دهان او را بپوشاند سپس به آهستگی انقدر در ریه های او بدمید تا سینه اش تا حد امکان بالا بیاید سپس دمیدن را متوقف کنید دهانتان را از مصدوم دور کنید بینی مصدوم را رها کنید تا هوا از ریه هایش خارج شود در همین مدت نفس عمیق بکشید تا برای نوبت بعدی تنفس آماده باشید به این ترتیب 2 بار تنفس موثر بدهید
CIRCULATIO:
توجه داشته باشید که انجام تنفس مصنوعی در ایست قلبی فایده ای ندارد چون خون اکسیژن دار در رگ ها گردش نمی کند و به بافت ها نمی رسد بنابراین بعد از انجام 2 تنفس مصنوعی باید مطمئن شوید قلب ضربان دارد یا نه به عبارتی تنفس را دوباره چک کنید و تعیین کنید که آیا نیازی به تنفس مصنوعی و کمپرس قلب دارد یا نه .
_ایست تنفسی
بعد از بررسی تنفس و نبض اگر قلب ضربان داشت ولی تنفس مصدوم برقرار نبود تنفس مصنوعی را با سرعت 12بار در دقیقه ادامه دهید هر 5 ثانیه یک بار تنفس بدهید این کار را تا طبیعی شدن تنفس ادامه دهید جهت تنظیم زمان بین دو تنفس امدادگر می تواند از 1001 تا 1005 شمارش نمایید به خاطر داشته باشید گاهی نبض سرخرگ کاروتید را مجددأ امتحان نمایید چون ممکن است در حین انجام تنفس مصنوعی ضربان قلب مصدوم متوقف شود که بدیهی است در این حالت به کمپرس قلب نیاز خواهد بود.
_تنفس مصنوعی دهان به ماسک
ابزارهای تنفس مصنوعی دهان به ماسک از تماس مستقیم بین شما و مصدوم جلوگیری کرده و خطر انتقال بیماری های عفونی را کاهش می دهد بنابراین در صورت دسترسی به این وسیله ماسک را روی دهان و بینی قرار داده ماسک و فک بیمار را با دست بگیرید برای صاف نمودن ماسک روی چهره مصدوم فک را بالا بکشید به آرامی درون
قطعه دهانی نفس بدهید سپس دهان خود را از قطعه دهانی جدا کرده برای نوبت بعدی تنفس آماده باشید
_ایست قلبی تنفسی
همان طور که قبلأ گفته شد انجام تنفس مصنوعی در حال ایست قلبی فایده ای ندارد بنابراین چنانچه در مرحله بررسی تنفس ونبض متوجه ایست قلبی تنفسی شدید اگر در صحنه حادثه تنها هستید علاوه بر تنفس مصنوعی کمپرس قلبی را نیز شروع کنید برای انجام یک کمپرس قلبی موفق باید نحوه قرارگیری مصدوم ،نحوه اعمال فشار صحیح باشد بنابراین دقت کنید سطح زیر مصدوم سفت و محکم بوده وحالت ارتجاعی یا فنری نداشته باشد
برای یافتن محل کمپرس برجستگی کف دستتان را میان 2 سینه گذاشته سپس دست دیگر را روی دست اول به حالت ضربدری یا درهم قلاب قرار دهید سپس با نیروی وزنتان قفسه سینه را حدود 4تا5 سانتیمتر به سمت پایین جابه جا کنید بازوان خود را کاملأ صاف نگه دارید ودستها را کاملأ بر بدن مصدوم عمود کنید طوری که شانه های شما بالای جناغ سینه قرار گیرد. تنفس مصنوعی و کمپرس قلبی را با نسبت 2به 30ادامه دهید. سعی کنید در مدت 2 دقیقه 5بار سیکل فوق را انجام دهید .
CPR _ با دو امدادگر
درصورتیکه دو امدادگر در محل حادثه حضور داشته باشند CPR به صورت دونفره انجام می شود بدین منظور امدادگر اول که مسئول تنفس مصنوعی می باشد در کنار سر مصدوم قرار می گیرد و دو بار تنفس می دهد، امدادگر دوم که کنار قفسه سینه مصدوم و در جهت مخالف زانو زده است وظیفه کمپرس قلبی را بر عهده داشته و بلافاصله 30 بار کمپرس قلبی را انجام می دهد بدین ترتیب عملیات CPR می تواند بدون انقطاع و با کارایی بیشتری صورت گیرد.
CPR_ در کودکان و نوزادان
مثل بالغین انجام می شود با این تفاوت که در تنفس مصنوعی به هنگام دمیدن حجم کمتری وارد ریه می شود و کمپرس باید با فشار کمتری صورت بگیرد
_ CPR کودکان 1 تا 8 سال : از بی هوشی مصدوم اطمینان حاصل کنید تنفس و نبض مصدوم را کنترل نمائید اگر مصدوم تنفس نداشت راه هوایی را باز کرده و با ملایمت دو بار تنفس بدهید سپس مانند CPR بالغین نبض کاروتید را کنترل کنید اگر قلب مصدوم ضربان نداشت برجستگی کف دستتان را در زیر نقطه ی میانی دو سینه گذاشته و برای این کار فقط از یک دست استفاده کنید طوری که جناغ 2.5 تا 3 سانتیمتر به پایین حرکت کند ،CPR را با نسبت 2 به 30انجام دهید.
_ CPR نوزادان زیر 1 سال : از بی هوشی مصدوم اطمینان حاصل کنید تنفس و نبض مصدوم را کنترل نمائید اگر مصدوم تنفس نداشت راه هوایی را باز کرده و به آرامی دو بار در ریه های او بدمید اگر قلب مصدوم ضربان نداشت نقطه میانی دو سینه را پیدا کرده و دو انگشت خود را در این نقطه قرار دهید و به آرامی فشار دهید تا جناغ حدود 1.5 تا 2.5 سانتیمتر به پایین حرکت کند CPR را با نسبت 2 به 30انجام دهید.
نکاتی که استاد گفت :
1- در بیمارستان ها از وسیله ای به نام AIR WAY برای باز کردن راه های هوایی استفاده می کنند ، همچنین با استفاده از دستگاه ساکشن دهان را تمیز می کنند .
2- بازدم ما که همان دم مصدوم است 16 % اکسیژن دارد .
3- در تنفس مصنوعی با ماسک قسمت نوک تیز ماسک در بالا قرار می گیرد ولی در نوزادان ماسک را برعکس قرار می دهند .
4- CPR را تا زمانی انجام می دهیم که : 1. قلب بیمار و تنفس او راه بیفتد 2. اگر پزشک تایید کند که مصدوم مرده ، دست از ادامه کار می کشیم 3. همکارمان برسد و کار را به او می سپاریم